اشاره: نظريه «گفت‌وگوي تمدن‌ها» نخستين‌بار در سپتامبر ١٩٩٨ از سوي رييس دولت اصلاحات و در ابعادي جهاني مطرح شد. وي نظريه خود را در مقابل نظريه «برخورد تمدن»هاي هانتينگتون مطرح ساخت كه معتقد است پس از پايان جنگ سرد، فرهنگ‌ها و هويت‌هاي مذهبي منشأ درگيري‌هاي جهاني خواهند بود. احمد نقيب‌زاده، پژوهشگر حوزه سياسي و استاد دانشگاه تهران مي‌گويد پس از طرح نظريه «گفت‌وگوي تمدن‌ها» در بين اهل خرد در تمام جهان، گفته پسنديده‌اي آمد و در نتيجه در خيلي از كشورها سازماني به اين نام گشوده شد. در ايران نيز مركز بين‌المللي گفت‌وگوي تمدن‌ها به وجود آمد. وي رويكرد دولت سابق را نيز خلاف اهداف اين نظريه عنوان كرد؛ رفتاري كه سبب شد بساط «گفت‌وگوي تمدن‌ها» برچيده شود. نقيب‌زاده در توضيح عوامل موفقيت يا عدم توفيق نظريه‌هايي چون «گفت‌وگوي تمدن‌ها» و «جهان عاري از خشونت» افزود: خيلي وقت‌ها هست كه شما آوايي سر مي‌دهيد و در خارج از مرزها خيلي مورد استقبال قرار مي‌گيرد اما در حقيقت زير پاي خود شما خالي است. بنابراين ابتدا بايد زمينه‌ها را در درون مرزها فراهم كرد. وي در گفت‌وگو با «اعتماد»، عدم وجود الگوي مشترك جهاني را عمده‌ترين مانع برقراري صلح در جهان دانست و گفت: يكي از دلايل ناآرامي در خاورميانه، نااميدي و يأس حاكم بر اين منطقه است، دنيا نيز طوري است كه هيچ الگوي پيشرفت و نقطه اميدي را در مقابل مردم آن نمي‌گذارد. اين استاد علوم سياسي، معتقد است گفت‌وگو مهم‌ترين راهكار براي رسيدن به اين الگو است چرا كه انسان دشمن چيزي است كه آن را نمي‌شناسد. گفت‌وگو موجب شناخت مي‌شود. در گفت‌وگو شما متوجه خواسته‌ها، اهداف و درد و آلام ديگران و اينكه چقدر ديگري اهل كمك كردن است، مي‌شويد. راه چاره اين است كه تفاوت‌ها را بپذيريم و قبول كنيم كه دنيا اين گونه زيباتر است. اين گونه دنيا مي‌تواند به آرامش برسد، در واقع گفت‌وگو تنها راه مسالمت‌آميز حل مشكلات است.